1 – Những tình huống mà người nhận hiểu sai ý định của bạn

Bạn có bao giờ gặp phải những tình huống sau đây không?

• Bạn là một nhân viên mới, và sếp của bạn muốn giúp bạn thích nghi với môi trường làm việc. Sếp thường xuyên giao cho bạn những nhiệm vụ nhỏ, dễ làm, và không quan trọng. Sếp có ý định là muốn bạn có thời gian để học hỏi và làm quen với công việc, nhưng ảnh hưởng của hành động này đến bạn là không tốt. Bạn cảm thấy không được tôn trọng, cho rằng sếp đánh giá thấp mình.

• Bạn là một người sếp kỳ cựu, bạn có một nhân viên rất tài năng và nhiệt tình. Bạn muốn khuyến khích và đánh giá cao nhân viên của bạn, nên bạn thường xuyên khen ngợi, tặng quà, và thưởng lương cho nhân viên của bạn. Bạn có ý định là muốn nhân viên của bạn cảm thấy hạnh phúc và gắn bó với công ty, nhưng ảnh hưởng của hành động này đến nhân viên của bạn lại không như vậy. Nhân viên của bạn cảm thấy bị áp lực, lo lắng, và mất cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Đôi khi nhân viên lại cảm thấy bạn đang có ý định “cưa cẩm” họ.
• Bạn là một người mẹ, và bạn có một đứa con đang tuổi dậy thì. Bạn muốn bảo vệ con khỏi những thói hư tật xấu như hút thuốc, đi bar mặc đồ gợi cảm ở độ tuổi này. Do đó bạn cấm không cho con chơi với những người bạn mặc trang phục gợi cảm và đưa đón con đi mọi nơi. Ý định là muốn con của bạn an toàn và thành công, nhưng con bạn lại cảm thấy không được mẹ tin tưởng, bị kiểm soát và mất tự do.

• Bạn là chồng. Ngày 8/3 mỗi năm bạn chuyển khoản cho vợ 1 khoản tiền để cô ấy muốn mua gì thì mua. Ý định của bạn là muốn cô ấy mua được đúng món mà cô ấy cần và cô ấy thích. Nhưng ảnh hưởng của hành động đó lên vợ lại khiến cô ấy buồn. Vợ cho rằng bạn là người vô tâm, nghĩ rằng cho tiền là xong.

Những tình huống trên cho thấy rằng, trong công việc hoặc trong gia đình, chúng ta có thể có những ý định tốt, nhưng không lường trước được ảnh hưởng xấu đến người nhận hành động. Ngược lại, đôi khi chúng ta có thể có những ý định xấu, nhưng lại tạo ra ảnh hưởng tốt cho người nhận. Điều này dẫn đến những hiểu lầm, xung đột, hoặc bất ngờ trong giao tiếp và hành vi. Tại sao lại như vậy?

2 – Sự khác biệt giữa ý định (intend) và ảnh hưởng (impact)

Bạn luôn có ít nhất 1 ý định (intend) hay mục tiêu khi bạn làm bất cứ điều gì đó. Đây là kết quả mà bạn mong muốn xảy ra đối với người khác.

Nhưng những điều bạn làm có tác động, ảnh hưởng (impact) đến người kia như thế nào thì rất nhiều khi không giống với điều bạn muốn ban đầu. Cách họ đón nhận, cảm nhận điều bạn trao đi rất khác với ý định (intend) của bạn.

Nói cách khác, “Intend” là ý định hay mục đích của một hành động đến từ phía bạn. Còn “Impact” là hiệu quả hay hậu quả của hành động đó, đến từ phía người nhận. Intend và Impact có thể khác nhau hoặc trùng khớp nhau, tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố. Các yếu tố đó có thể là:

2.1 – Tuổi thơ đã trải qua những gì

Ví dụ, một đứa con còn nhỏ luôn nghe ba mẹ nói rằng, ba mẹ đánh con là vì muốn con học giỏi hơn. Điều này có thể tạo ra một tổn thương trong tâm trí của đứa trẻ, khiến nó tin rằng mình chỉ được yêu thương khi đạt được những thành tích cao. Khi lớn lên, đứa trẻ này có thể có ý định là muốn giúp đỡ và khích lệ người khác, nhưng lại dùng những cách thức quá nghiêm khắc và đòi hỏi, gây ra ảnh hưởng tiêu cực đến người nhận.

2.2 – Văn hoá vùng miền

Việt Nhi đã thấy trong văn hoá phương Đông, cha mẹ có ý định muốn con mình ổn định bằng cách phải có gia đình. Điều này có thể làm cho cha mẹ áp đặt những quy chuẩn và mong đợi về hôn nhân và con cái lên con mình, không quan tâm đến sự lựa chọn và hạnh phúc của con mình. Điều này có thể gây ra ảnh hưởng xấu đến mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, khiến con cái cảm thấy bị gò bó và mất đi bản thân.

Và còn nhiều nguyên nhân khác nữa.

3 – Bạn nên làm gì để cải thiện sự hiểu nhầm giữa ý định và hệ quả này?

• Trước khi làm điều gì, hãy suy nghĩ về ý định của mình, và cách mà hành động đó có thể ảnh hưởng đến người nhận. Hãy cân nhắc xem hành động đó có phù hợp với mục đích và hoàn cảnh hay không, và có thể gây ra những phản ứng nào từ người nhận.
• Sau khi thực hiện một hành động, hãy quan sát và lắng nghe phản hồi của người nhận. Hãy nhận thức được cảm xúc và suy nghĩ của họ, và xem xét xem hành động của mình có tạo ra ảnh hưởng mong muốn hay không. Nếu không, hãy xin lỗi và giải thích ý định của mình, và học hỏi từ kinh nghiệm để cải thiện hành động của mình trong tương lai.
• Khi nhận được một hành động từ người khác, hãy cố gắng hiểu được ý định của họ, và không vội vàng kết luận về ảnh hưởng của hành động đó đến mình. Hãy hỏi và lắng nghe lý do và mục đích của họ, và tránh những đánh giá tiêu cực hay định kiến. Nếu cảm thấy bị ảnh hưởng xấu, hãy bày tỏ cảm xúc và mong muốn của mình một cách lịch sự và trung thực, và tìm kiếm sự hòa giải và hợp tác.

Tóm lại, trong giao tiếp và hành vi, intend và impact là hai mặt của một đồng xu. Chúng ta cần phải lưu ý đến cả hai, và cũng cần phải cố gắng hiểu được cả hai của người khác. Điều này sẽ giúp chúng ta có những hành động và phản ứng phù hợp và hiệu quả, và tạo ra những mối quan hệ tốt đẹp và bền vững.

Trong trường hợp bạn đã rất nỗ lực nhưng không thể cải thiện được thì chứng tỏ một trong hai bạn, hoặc cả hai đều đã có những tổn thương rất sâu sắc. Lúc này sự hỗ trợ từ một nhà trị liệu cực kỳ quan trọng để có thể giúp bạn giải quyết từ gốc rễ vấn đề nhé.

Health coach Việt Nhi